Πόσο εύκολο ή πόσο δύσκολο είναι να γράψει κανείς ένα βιβλίο; Πόσοι είναι τελικά οι συγγραφείς σε αυτή τη χώρα; Μήπως ο (η) κάθε πολίτης σε αυτό τον τόπο κρύβει μέσα του έναν συγγραφέα ή έναν ποιητή; Τα ερωτήματα αυτά μπορούν να απαντηθούν μόνο από τον ίδιο μας τον εαυτό όταν πιάσουμε ένα στυλό στο χέρι ή καθίσουμε μπροστά σε έναν υπολογιστή. Αυτό όμως που μπορεί να απαντηθεί στο σήμερα, είναι αν ένα βιβλίο είναι καλό ή κακό. Και το μυθιστόρημα της Αφροδίτης Μανουσάκη «Αν δεν πετάξεις, θα χαθείς», έχει καταχωρηθεί στα καλά βιβλία και μάλιστα με τη σφραγίδα σε δύο Πανελλήνιους λογοτεχνικούς διαγωνισμούς ανάδειξης νέων ταλέντων λαμβάνοντας Α’ Βραβείο Αισθηματικού Μυθιστορήματος – «Σικελιανά» (2014) και Γ’ Βραβείο Μυθιστορήματος – «Ασημένια Σελίδα Ι» (2015). Η Αφροδίτη Μανουσάκη που ζει στην πόλη των Τρικάλων, μέσα από το βιβλίο της στέλνει ένα από τα πιο δυνατά ίσως μηνύματα της ζωής: «Κυνήγησε τα όνειρά σου, είτε πιστεύεις ότι θα πετύχεις, είτε όχι. Δεν έχει καμιά σημασία αυτό. Μην ζητάς εγγυήσεις επιτυχίας, μην αναζητάς μονάχα την κορυφή. Η ζωή δεν είναι πρωταθλητισμός. Κάνε αυτό που αγαπάς και κάνε ότι είναι δυνατόν για να πετύχει».
Συνέντευξη στον Χρήστο Κοντό
Αφροδίτη Μανουσάκη: Από την… Κρήτη στα Τρίκαλα, στα οποία μάλιστα ξεκινήσατε να δημιουργείτε. «Αν δεν πετάξεις, θα χαθείς», το πρώτο σας βιβλίο το οποίο μάλιστα βραβεύτηκε σε δύο πανελλαδικούς διαγωνισμούς. Τι σημαίνει για σας να γράφει κανείς; Πως σας ήρθε η ιδέα; Ποιες ανάγκες σας, καλύπτει;
Πέρασα μια δύσκολη, μεταβατική φάση τα τελευταία χρόνια, όπου ένιωσα ότι έπρεπε να γεμίσω δημιουργικά τον χρόνο μου. Τότε, λοιπόν, ξεπέρασα τους φόβους μου σχετικά με τη συγγραφή κι άρχισα να γράφω. Οι φίλοι μου που διάβασαν το πρώτο μου μυθιστόρημα, μια νεανική ιστορία με μνήμες από τα φοιτητικά μου χρόνια, με ενθάρρυναν πολύ να συνεχίσω. Μετά ήρθε το «Αν δεν πετάξεις, θα χαθείς» και κάποια ακόμη.
Πιστεύω ότι η συγγραφή είναι ένα ταξίδι αυτογνωσίας. Δίνει την δυνατότητα να απαντήσεις σε όλα σου τα ερωτήματα μέσα από ιστορίες άλλων ανθρώπων. Μπορούμε να δούμε την αλήθεια πιο καθαρά, όταν την βλέπουμε από άλλη οπτική γωνία. Είχα διαφορετικά σχέδια για την Μυρτώ…, μα η ιστορία πήρε τελικά άλλη τροπή. Τώρα γνωρίζω γιατί.
Ποιο είναι το συναίσθημα ενός συγγραφέα όταν βάλει την τελευταία τελεία… σε ένα του βιβλίο;
Νομίζω ότι η τελευταία τελεία δεν μπαίνει ποτέ. Πάντα κάτι θέλεις να διορθώσεις, πάντα κάτι θέλεις να αλλάξεις. Αυτό συμβαίνει γιατί το κείμενο είναι κάτι πολύ στατικό σε σχέση με τις σκέψεις μας, όπου κάθε στιγμή μπορούν να αλλάξουν από απλά, καθημερινά γεγονότα. Όχι μονάχα ο αναγνώστης μα κι ο συγγραφέας δεν γνωρίζει, όσο γράφει, πως θα καταλήξει ο ήρωας του. Μόνο όταν γράψω την τελευταία πρόταση, ησυχάζω. Νιώθω υπέροχα που άλλη μια ιστορία έκανε τον κύκλο της κι ολοκληρώθηκε. Ανυπομονώ μετά να την διαβάσουν οι στενοί μου φίλοι.
Πάμε λίγο στο μυθιστόρημα και πες μας λίγο για το βιβλίο σου, τι πρεσβεύει;
Την ανάγκη για αλλαγή. Μεγαλώνουμε κι ωριμάζουμε καθημερινά. Κάθε στιγμή που περνάει στην ζωή μας, μας κάνει διαφορετικούς ανθρώπους. Είναι ανόητο να συνεχίσουμε να επιμένουμε σε όσα αρχικά πιστεύαμε από εγωισμό ή από φόβο μην θεωρήσουμε τον χρόνο και τον κόπο μας χαμένο και τελικά να «χάσουμε» την ίδια μας την ζωή. Στις κακοτοπιές δεν μας βγάζει «παλικάρι» η προετοιμασία που έχουμε κάνει, αλλά η ικανότητά μας να προσαρμοζόμαστε σε νέες καταστάσεις. Όταν δεις τι έχεις κάνει λάθος, τότε πρέπει να αλλάξεις, γιατί «Αν δεν πετάξεις, θα χαθείς».
Υπάρχουν στοιχεία αυτοβιογραφίας σε αυτό; Η Αφροδίτη ταυτίζεται με την ηρωίδα τη Μυρτώ;
Πιστεύω ότι η Μυρτώ, μέσα από μια τελείως διαφορετική ιστορία, κάνει ένα ανάλογο συναισθηματικό ταξίδι με το δικό μου. Χάνει σταδιακά όσα είχε κατακτήσει και θεωρούσε σημαντικά, για να ανακαλύψει τι πραγματικά έχει αξία στην ζωή της και να το κυνηγήσει. Η δική μου πεταλούδα που έπρεπε να πετάξει πριν χαθεί, ήταν η συγγραφή.
Ποια είναι τα μηνύματα που θέλησες να περάσεις μέσα από το βιβλίο σου;
Κυνήγησε τα όνειρά σου, είτε πιστεύεις ότι θα πετύχεις, είτε όχι. Δεν έχει καμιά σημασία αυτό. Μην ζητάς εγγυήσεις επιτυχίας, μην αναζητάς μονάχα την κορυφή. Η ζωή δεν είναι πρωταθλητισμός. Κάνε αυτό που αγαπάς και κάνε ότι είναι δυνατόν για να πετύχει. Οτιδήποτε άλλο πιστεύεις ότι σε εξασφαλίζει περισσότερο, δεν είναι παρά μια ανόητη πεποίθηση, η οποία μπορεί να διαψευστεί από την ζωή ανά πάσα στιγμή.
Νιώθεις ότι τα προσέλαβαν αυτά οι αναγνώστες σου;
Είναι ακόμη πολύ νωρίς για να το πω αυτό. Είναι μόλις δύο εβδομάδες που κυκλοφόρησε.
«Ακολούθησε τα πρέπει και τους κανόνες που η λογική της έλεγε ότι αποτελούσαν εγγύηση. Σπουδές, πειθαρχεία, δουλειά, καριέρα, υλικά αγαθά…. αλλά στο τέλος βρέθηκε μετέωρη». Μπορεί κάποιος να θεωρεί κάτι ως δεδομένο στη ζωή;
«Σ’ αυτήν τη ζωή τίποτε δεν είναι σίγουρο, εκτός από το θάνατο και τους φόρους», (Βενιαμίν Φρανκλίνος). Για το δεύτερο είμαι σίγουρη πια, ενώ για το πρώτο ελπίζω ακόμη κάτι να αλλάξει… Ωστόσο, οφείλουμε στον εαυτό μας να κάνουμε σχέδια και να αποκτούμε εφόδια για την πραγματοποίησή τους. Το σημαντικότερο, όμως, πιστεύω ότι είναι να επαναπροσδιοριζόμαστε κάθε φορά που αλλάζει κάτι και να προσαρμοζόμαστε σε νέες καταστάσεις.
«Πρέπει… θέλω»… αλήθεια πόσοι είναι τελικά αυτοί που έκαναν ή που κάνουν ότι θέλουν, διαχρονικά σε όποια κοινωνία και αν έζησαν;
Σε κάθε εποχή μπορούμε να βρούμε ανθρώπους που έκαναν πολλά από όσα ήθελαν όταν τους δόθηκε η ευκαιρία. Το ερώτημα είναι, όμως, εάν έλαβαν από την ζωή αυτό που πραγματικά είχαν ανάγκη.
Πιστεύω ότι είναι πολύ δύσκολη η ισορροπία ανάμεσα στα «πρέπει» και στα «θέλω». Όταν ακολουθούμε όλα τα «πρέπει», που συνήθως είναι τα «πρέπει» των άλλων, οδηγούμαστε στην παραίτηση από την δική μας ζωή. Όταν, από την άλλη, ακολουθούμε τα «θέλω» μας δίχως να βάζουμε όρια, οδηγούμαστε στην αλαζονεία. Ο μόνος δρόμος είναι η ορθή κρίση. Ίσως καταφέρουμε να τα φέρουμε σε μια καλή ισορροπία, όταν υπακούμε σε όσα «πρέπει» σέβονται αυτό που εμείς είμαστε και σε όσα «θέλω» σέβονται αυτό που είναι οι άλλοι.
Θέλει να έχει αρκετό χρόνο κανείς στη διάθεσή του, για την συγγραφή ενός βιβλίου;
Η Agatha Christie, είχε πει ότι «Η καλύτερη στιγμή για να σχεδιάσεις ένα βιβλίο είναι ενώ πλένεις τα πιάτα.» κι εγώ θα συμφωνήσω απόλυτα σε αυτό. Όχι μονάχα για την στιγμή που κάποιος πλένει τα πιάτα, αλλά για οποιαδήποτε στιγμή κάνει κάτι μηχανικά. Έπειτα, όταν αυτό που σε τυραννά θέλει να γίνει λέξεις, προτάσεις, σελίδες, βιβλίο, τότε θα βρει χρόνο στην ζωή σου για να το κάνει. Ένα βιβλίο γράφεται «μια λέξη την φορά», όπως αναφέρει και ο Stephen King κι όταν η ιστορία έχει ωριμάσει μέσα στο μυαλό και την ψυχή σου, τότε το να βάλεις τις λέξεις σε σειρά είναι το πιο εύκολο.
Γράφεις κάτι αυτήν την περίοδο;
Μόλις ολοκλήρωσα μια καινούρια ιστορία. Πρωταγωνίστρια είναι μια συγγραφέας που αναρωτιέται τι αξίζει περισσότερο, ένα μυθιστόρημα ή μια ιστορία βασισμένη σε αληθινά γεγονότα. Τελικά την έβαλα σε μεγάλες περιπέτειες, αφού η ζωή της θα κινδυνεύσει λίγο πριν το τέλος, για να απαντήσει ουσιαστικά σε ένα δικό μου ερώτημα. Κατέληξα, λοιπόν, μαζί με την βασική μου ηρωίδα, στο συμπέρασμα πως «Ένα μυθιστόρημα πρέπει να είναι γραμμένο με τόση ειλικρίνεια, ώστε να μοιάζει με αληθινή ιστορία και μια αληθινή ιστορία πρέπει να είναι γραμμένη με τόση αγάπη, ώστε να μοιάζει με μυθιστόρημα.»
Με την πολιτική ασχολείσαι; Πιστεύεις πως οι συγγραφείς και γενικά οι άνθρωποι των γραμμάτων, θα πρέπει να έχουν πολιτική άποψη και να την διατυπώνουν;
Πολιτική άποψη οφείλει να έχει κάθε πολίτης που ασκεί το δικαίωμα της ψήφου. Ωστόσο, διαφωνώ πολύ συχνά με όλους εκείνους τους ανθρώπους που έχοντας αποκτήσει φήμη και αναγνωρισιμότητα μέσα από τις τέχνες και τα γράμματα, περνούν στην πολιτική από προσωπική φιλοδοξία και μόνο. Πιστεύω πως ένας πραγματικός άνθρωπος των γραμμάτων έχει πολιτική άποψη και μέσα από την τέχνη ή την επιστήμη που υπηρετεί, μπορεί να την διατυπώσει με τον καλύτερο τρόπο χρησιμοποιώντας το πιο ισχυρό εργαλείο του, το έργο του.
Αν πέταγες… τελικά θα χανόσουν ή θα έκανες κύκλους πάνω από την μέχρι τώρα ζωή σου;
Η βασική ιδέα είναι «Αν δεν πετάξεις, θα χαθείς». Εάν όμως πετάξεις, ο σκοπός είναι να αλλάξεις κι όχι να ξαναγυρίσεις στα ίδια. Η μέχρι τώρα ζωή μας φυσικά δεν χάνεται. Αυτή μας φέρνει την σοφία που χρειαζόμαστε για να αλλάξουμε ότι δεν μας αρέσει.
Ένα από τα πιο αγαπημένα μου σημεία στο μυθιστόρημα είναι τα αλληγορικά λόγια του πατέρα της Μυρτώς. «Το νερό λυσσάει να φύγει όλο και πιο γρήγορα, γιατί εκεί κοντά είναι ένας καταρράκτης. Και τότε φτάνεις στην άκρη. Χάνεις το νερό, χάνεις το ποτάμι κάτω από τα πόδια σου και μετά πετάς. Πετάς και βουτάς μετά. Καθώς πέφτεις, μένεις για δευτερόλεπτα κάτω από το νερό κι εκεί που νομίζεις ότι όλα τελειώνουν, βγαίνεις ξανά στην επιφάνεια και συνεχίζεις το ταξίδι σου. Άμα συνέλθεις, είσαι πιο ήρεμη μετά. Πιο δυνατή. Γιατί έμαθες πώς γίνεται. Έμαθες πώς να πετάς χωρίς φτερά και να πέφτεις. Ο πόνος είναι μεγάλο μέρος της ζωή μας κι αν τη ζήσεις προσπαθώντας να τον αποφύγεις, αποφεύγεις τη ζωή. Τώρα που ξέρεις, συνέχισε!»
Comentarios